Overslaan en naar de inhoud gaan

Mantle of the Expert

Wat als… jouw klasgroep een team vol experten was? Wetenschappers in een laboratorium bijvoorbeeld? Of archeologen die een tombe uitgraven? Of een reddingsteam tijdens een natuurramp?
 
Stel dat het team de opdracht kreeg van een klant een belangrijke missie uit te voeren. Wat zouden de teamleden dan allemaal moeten kunnen: samenwerken wellicht, soms moeilijke beslissingen nemen, heel wat kennis verwerven, vaardig omspringen met alles wat er op hun pad komt, goed communiceren, zich inleven, doorzetten, verantwoordelijkheid nemen...

Wat als je een fictieve wereld kon creëren in je klas waarin leerlingen precies deze uitdagingen kunnen aangaan? Ze zouden zich inleven in de rol van expert en zouden ook denken en handelen als de expert. Dan zou je geregeld uit die fictieve wereld kunnen stappen om hen in de echte wereld van het klaslokaal de kennis, de vaardigheden en de attitudes aan te leren die ze nodig hebben in de fictieve wereld om hun verhaal te kunnen voortzetten. 

Dat is in een notendop hoe de onderwijsmethode Mantle of the Expert werkt: de leerkracht creëert samen met de leerlingen een fictieve context waarin zij de ‘mantel van een expert’ aantrekken en als team een belangrijke opdracht uitvoeren voor een klant. Aan die opdracht kunnen allerlei leeractiviteiten gekoppeld worden die de leerkracht doelbewust selecteert uit het curriculum. Maar gaandeweg reiken ook de leerlingen interessant materiaal aan, waar je dan als leerkracht weer mee aan de slag kan. Ze zijn extra gemotiveerd. Want deze interesse kwam van de leerlingen zelf, weliswaar binnen een kader dat jij, als leerkracht, gemaakt hebt. Resultaat: het leren wordt zinvol. Het krijgt een doel. De leerlingen geraken intrinsiek gemotiveerd omdat wat ze leren meteen bruikbaar is in de fictieve context. En ze krijgen een status toegemeten die ze in de echte wereld – veelal door volwassenen bepaald – vaak moeten ontberen. Als experten beschikken ze immers over unieke bevoegdheden, kunnen ze beslissingen nemen en dragen ze een belangrijke verantwoordelijkheid.

Mantle of the Expert is een benadering van leren en onderwijzen die in de jaren ‘70 en ‘80 van de vorige eeuw werd uitgevonden door dramadocente en academica Dorothy Heathcote MBE (1926-2011) tijdens haar werk aan de Universiteit van Newcastle in het Verenigd Koninkrijk. Ze introduceerde de methode om leerkrachten te helpen hun lessen spannend te maken en om leerlingen de mogelijkheid te bieden te handelen, hun gevoelens te uiten en verschillende standpunten te verkennen tijdens het leren. Ze wilde hen helpen om linken te leggen met de samenleving en hen een zekere graad van verantwoordelijkheid laten opnemen voor hun eigen leerproces. Ze zette consequent dramatechnieken in tijdens het lesgeven en wist deze technieken toegankelijk te maken voor alle mogelijke leerkrachten, los van hun achtergrond of ervaring. 

Meer info? Die vind je op www.mantleoftheexpert.be!

Klik verder op onderstaande tabs om meer te weten te komen!

Hoe werkt het?

Mantle of the Expert is een methodiek die drama en onderzoek gebruikt om imaginaire contexten te creëren in functie van leren. Als leerkrachten werk je samen met de leerlingen om fictieve settings te creëren die gebruikt worden om het curriculum te bestuderen en kennis, vaardigheden en inzichten te ontwikkelen. Het doel is om het bestuderen van het curriculum aantrekkelijk en betekenisvol te maken en om de klasgroep in het centrum van het leerproces te plaatsen. Het is niet ‘kindgeleid’ in de betekenis dat de leerlingen alle beslissingen nemen; het is eerder een collaboratieve aanpak waarbij je als leerkracht met je leerlingen samenwerkt om de context te bouwen en doelgerichte leeractiviteiten te genereren.

Als leerkracht begin je met het kiezen en plannen van een verbeelde context gebaseerd op 3 samenhangende factoren:

  • Het curriculum dat bestudeerd moet worden
  • De interesses van de leerlingen
  • De bronnen & middelen die voorhanden zijn

Daarna worden de leerlingen in de fictie gecast als een team van experten – mensen met gespecialiseerde kennis en verantwoordelijkheid – dat werkt voor een klant die hen opdraagt verschillende taken uit te voeren in functie van een specifiek doel of project (de commissie). Deze taken worden dan gebruikt doorheen het curriculum om betekenisvolle en aantrekkelijke leeractiviteiten te creëren.

Aan de slag

Hoe ziet Mantle of the Expert eruit in de klas?

Er zijn drie bepalende elementen bij Mantle of the Expert:

  • De leerlingen opereren in een fictieve context als een team van experten met bevoegdheden en verantwoordelijkheden.
  • Het team van experten werkt voor een klant die bepaalde normen hanteert en geïnformeerd wil worden.
  • De klant geeft het team een commissie: taken en opdrachten die moeten uitgevoerd worden in functie van een eindproduct of project. Deze taken en opdrachten creëren mogelijkheden voor de leerlingen om het curriculum te bestuderen over verschillende leergebieden heen.

Bij de toegevoegde fiches vind je twee DOE-fiches, twee lesplannen van hoe Mantle of the Expert er zou kunnen uitzien in het lager en in het secundair onderwijs, beide vertrekkend vanuit een gelijkaardige fictieve klant: een museum.

Sleutelcompetentieburgerschap

Wie aan de slag gaat met deze DOE-fiches zal merken dat er heel wat linken met het curriculum te leggen zijn.

  • Specifiek voor burgerschap in het secundair onderwijs kun je gemakkelijk focussen op het geïnformeerd en beargumenteerd met elkaar in dialoog gaan, maar ook op actieve participatie en democratische principes en besluitvorming.
  • Specifiek voor burgerschap in het lager onderwijs kun je gemakkelijk focussen op eindtermen binnen het leergebied Mens en maatschappij.

Ervaringen van anderen

Hoe is Mantle of the Expert ontstaan?

Mantle of the Expert werd ontwikkeld door Dorothy Heathcote aan Newcastle University (VK) in de jaren 1980.

Heathcote, een internationaal bekende autoriteit op het gebied van drama for learning, wilde niet-dramaspecialisten een aanpak bieden die hen zou ondersteunen bij het gebruik van drama in het lesprogramma. Heathcote geloofde dat drama een onderbenutte benadering was buiten de dramastudio's en dat het gebruikt kon worden als een krachtig leermiddel in het hele curriculum.

Heathcote zei dat ze Mantle of the Expert niet zozeer had uitgevonden, maar dat ze het "zichzelf vond doen". In een interview met Sandra Hesten in 1993 vertelt Heathcote hoe ze met een kleine groep kinderen werkte aan een toneelstuk over kerst: "...toen ik er later over nadacht, dacht ik: dat is echt belangrijk - het waren expert-koningen. En toen begon het me te dagen. Mensen moesten een standpunt hebben. Dus toen ik de week overliep, dacht ik: het standpunt van de herbergiers, het standpunt van de soldaten die voor Rome werken, het standpunt van de engelen, het standpunt van de koningen. En toen begon het samen te komen."

Dit gesprek is door Hesten vastgelegd in haar proefschrift en wordt door Heathcote nog minstens twee keer verteld, eenmaal in de documentaire "Pieces of Dorothy" en in een interview voor de Mantle of the Expert-website in 2009: "That was the start, I then started to think, what do I call it? Toen bedacht ik deze gekke naam. Ik kan geen betere naam vinden." Hoewel Heathcote in geen van deze interviews een datum op de ‘kerst’-context zet, was het waarschijnlijk rond het midden van de jaren 1970, want kort daarna begon ze te praten over Mantle of the Expert als een aparte benadering en nam ze het op in haar cursussen aan Newcastle University.

In samenwerking met haar afgestudeerde studenten aan Newcastle University, besteedde Heathcote een groot deel van de late zeventiger en tachtiger jaren aan het onderzoeken, ontwikkelen en evalueren van Mantle of the Expert in een groot aantal settings: lagere en secundaire scholen, speciale scholen, instellingen voor geestelijke gezondheidszorg voor volwassenen en kinderen… Haar methode bestond erin sessies van een week te geven, van tevoren gepland met haar studenten, waarbij ze verschillende rollen speelden in de klas. Hoewel er vaak veel geïmproviseerd en gediscussieerd werd, waren Heathcote's Mantle of the Expert-contexten zorgvuldig gepland en vaak uitvoerig versierd met middelen, rekwisieten en kostuums die door de afgestudeerde studenten waren gemaakt. Deze sessies, die in wezen experimenteel van aard waren, werden door Heathcote en haar studenten besproken, geanalyseerd en geëvalueerd, en vormden de basis voor de studie van de studenten over de aanpak. In sommige gevallen werden deze "experimenten" gedocumenteerd.

Na haar pensionering in 1987, bleef Heathcote werken aan Mantle van de Expert, en gebruikte ze de benadering in verschillende settings en in verschillende delen van de wereld.

In 1995 schreef ze mee aan "Drama for Learning: Dorothy Heathcote's Mantle of the Expert Approach to Education" samen met Gavin Bolton.

Latere ontwikkelingen

Onder haar studenten in het begin van de jaren 1980 was Luke Abbott. Abbott was toen leraar drama op een middelbare school en nam een jaar vrij om bij Heathcote te studeren. Na het voltooien van zijn masteropleiding wisselde Abbott van baan en werd hij adviseur van de plaatselijke overheid en begon hij te werken op scholen - zowel lager als middelbaar - in de hele regio.

In deze nieuwe functie gebruikte Abbott Mantle of the Expert met leraren in hun klaslokalen, gebruikmakend van Heathcote's laboratoriummethode. Zijn doel was aan te tonen hoe Mantle of the Expert met leerlingen werkte in een authentieke klasomgeving, met weinig rekwisieten of uitgebreide middelen. Zijn benadering was pragmatischer dan die van Heathcote en bedoeld om gemakkelijker door leraren te kunnen worden toegepast.

In het begin van de jaren 2000 organiseerde Abbott een reeks conferenties, zowel nationaal als internationaal, om de aanpak en het gebruik ervan als pedagogie te promoten. Met Heathcote als hoofdspreker en leerkrachten in de klas die workshops gaven, was het Abbott's doel om Mantle of the Expert te demystifiëren en de aanpak om te vormen tot iets wat niet-gespecialiseerde dramaleerkrachten konden gebruiken in het hele curriculum (zoals Heathcote altijd gepland had).

Sindsdien zijn Abbott en anderen Mantle of the Expert blijven ontwikkelen en hebben ze gewerkt aan het trainen van leerkrachten in het Verenigd Koninkrijk, Nieuw-Zeeland, de VS, Palestina én België. Sinds 2012 zijn een aantal scholen in verschillende regio's van het Verenigd Koninkrijk 'opleidingsscholen' geworden voor Mantle of the Expert. En de aanpak is opgenomen in verschillende lerarenopleidingen (waaronder Newcastle). Ook aan de AP Hogeschool Antwerpen bestaat er de mogelijkheid een postgraduaat Mantle of the Expert te volgen, geïnitieerd door dr. Bob Selderslaghs die Mantle of the Expert introduceerde en onderzocht in Vlaanderen. De éénjarige halftijdse opleiding is gebaseerd op het NEU Mantle of the Expert Programme zoals dat in het Verenigd Koninkrijk ontwikkeld werd door Tim Taylor (Quality Mark Trainer) en Luke Abbott (National Director Mantle of the Expert).

Bron: www.mantleoftheexpert.com

Ervaringen van leerlingen

“Ik vond het fijn, want normaal als wij horen dat we iets gaan doen rond drama, dan denken we dat we in een grote kring gaan staan en dan zegt de juf: ‘doe dit na of doe dat na’, maar dit was echt wel iets tofs met een verhaal erin, en echt zo, de volgende keer denk je: o jee, we gaan verder in het verhaal.” (Leerling, lager onderwijs)

“Ik ben soms nogal een beetje verlegen in de klas, en ja, toen ik zo in die rol zat, dan voelde ik mij, ja… dan kon ik wel gewoon voor de klas spreken. Dus ja, dat vind ik wel… Dat heb ik bijgeleerd, denk ik.” (Leerling, lager onderwijs)

“Ja, ik ben zo’n persoon die de prehistorie en de bronstijd enzo totaal niet interessant vindt. De enige periode die ik interessant vind is de oudheid. Maar nog steeds vond ik het leuk en herinner ik me nog altijd dingen van da’k geleerd heb in plaats van een gewone les. Ik kan me de laatste wiskundeles niet herinneren.” (Leerling, secundair onderwijs)

We kregen wel veel meer complimenten van de leerkrachten tijdens de Mantle. Want dan zien die een andere… Ja, gewoon, dan ben je creatiever en dan beslis je meer en dan zien die ook hoe jij bent met jouw medeleerlingen.” (Leerling, secundair onderwijs)

“Ik denk dat ik dat (cfr. leren via Mantle of the expert) interessanter vond, omdat je daar ook dingen rond deed. Er werden dan ook opdrachten gezegd, waarrond dat je dat dan moet doen. Daarom vond ik dat wel interessanter en ook leuker om daarvan te leren. En ik denk van mezelf dat ik daar ook veel meer van onthoud.” (Leerling, secundair onderwijs)

“Wij moesten een lokaal kiezen en daar bijvoorbeeld iets maken en zelf bepalen hoe je dat deed. En bijvoorbeeld tijdens de les, tijdens een gewone les, zou de leerkracht gewoon kunnen zeggen van: jij moet dit maken en dan krijg je daar verantwoordelijkheid, maar dit keer mocht je zelf kiezen.” (Leerling, secundair onderwijs)

“Ik denk wel dat als je daar meer interesse naar toont, dat je dan meer leert (…) maar ik koppel dat aan het echte leven omdat ik hoopte dat ik kok mocht zijn, want ik kook ook graag in het echte leven.” (Leerling, lager onderwijs)

“Ik zou minder snel tegen een leerkracht zijn mening ingaan als bijvoorbeeld tegen…  als wat we daar (cfr. tijdens de Mantle) doen. Dat was echt zo van: als je ergens niet mee akkoord was, dan kon je dat ook gewoon zeggen en dan deed je dat ook gewoon. Ik denk dat ik dat niet snel moest proberen bij een leerkracht, zo zeggen: ‘ik ben niet akkoord met wat jij aan het zeggen bent’.” (Leerling, secundair onderwijs)

“Meningen, da’s wel belangrijk, want je mocht altijd je eigen mening zeggen en niemand ging zeggen: ‘nee, da’s fout.’ Je ging gewoon, als je daar iets van vond, je vinger opsteken en gewoon vragen van: “en ik vind dat zo” … en nu durf ik zo meer mijn ding te zeggen.” (Leerling, secundair onderwijs)

Ervaringen van leerkrachten

“Ik zie dat echt als een ongelofelijke meerwaarde, ook weer omdat ze dingen aan het doen zijn met die Mantle, ze zitten niet gewoon in hun banken, ze zijn bezig, aan het onderzoeken, en zo onthou je veel meer denk ik.” (Leerkracht, secundair onderwijs)

Je hebt echt niet veel nodig om de Mantle te kunnen doen. Het feit dat je met heel weinig materiaal aan de slag kan, vind ik ook heel fijn aan die methode.” (Leerkracht, secundair onderwijs”)

“De leeractiviteit, de productiviteit, was veel, veel hoger dan meestal gewoon zo in de klas. We werken vaak met groepswerk enzo, maar toch, ge hadt het gevoel dat die veel meer beseften aan welk doel dat ze waren aan het werken, wat wel leuk was. Da’s eigenlijk, ja, indrukwekkend.” (Leerkracht, secundair onderwijs)

“Je gaat samen met de leerlingen op zoek naar de juiste richting.” (Leerkracht, secundair onderwijs)

“Aan de hand van die Mantle en die verhalen kan je echt gewoon vanuit je klaslokaal de wereld gaan verkennen.” (Leerkracht, secundair onderwijs)

“Je kan daar eigenlijk veel kanten mee op, met één thema. Je begint met de Titanic, je begint dat te onderzoeken, al uw informatie komt daaruit... Vanuit die kinderen worden er dingen gezegd, er wordt op ingespeeld, er worden vragen gesteld. En dat wist ik eigenlijk ook niet, dat die kinderen zoveel in de goede richtingen zouden kunnen vernoemen of zoveel mogelijke onderwerpen of ideeën konden aanhalen.” (Leerkracht, lager onderwijs)

“Ik dacht: de Mantle is ook echt zoeken naar wat past bij welke leerling. En daarnaar kunnen ze ook echt op zoek gaan tijdens de Mantle, vind ik. Je werkt beeldend, je werkt met woord, alles komt daarin aan bod en dat is zo meer zien van welke sleutel past bij welke leerling, hen daarbij helpen, maar ja ook dat ze dat zelf leren van: “dat ligt mij beter om de deuren naar mijn creativiteit te openen.” (Leerkracht, secundair onderwijs).  

“Dat deze methodiek hen gewoon toelaat om te gaan verkennen, ja en anderzijds zo de confrontatie met zichzelf aan te gaan, en die confrontatie kan zitten in gewoon die vrijheid te krijgen en opzoeken ” (Leerkracht, secundair onderwijs)

“Het geeft mij een soort van gemoedsrust dat ik niet op voorhand volop moet weten: oké daar wil ik het over hebben en dat moet allemaal gezien zijn.  Het feit dat je echt in die flow meegaat met de leerlingen, vind ik een enorme meerwaarde als leerkracht. En het is soms heel moeilijk om een onderwerp te kiezen waarvan je honderd procent weet: dat vinden leerlingen interessant, daar gaan ze volledig in mee. En als het dan net van die leerlingen komt, weet je bijna honderd procent zeker: dat is hetgeen waarover ze willen leren, dat is hetgeen waarover ze vragen stellen. Dus ga daar maar als leerkracht in mee!” (Leerkracht, lager onderwijs)

“Ik heb vorige week de les moeten stilleggen op het einde. Daar is een discussie ontstaan (…) ik heb gevraagd of iedereen eerst daar zijn mening over wou opschrijven (…) Dat was echt enorm hoe ze daarin opgingen, en dan iemand die over gendergelijkheid begon, dus daar werd zoveel bijgehaald (…) Daar zouden ze anders nooit toe komen, als je dat oplegt, zelfs als je die stelling geeft. Maar nu, omdat we al in dat verhaal zaten en door  ‘wat zou jij doen als je zou moeten beslissen op dat moment’ (…) ik vond dat een heel straf voorbeeld.” (Leerkracht, secundair onderwijs)  

“Die motivatie komt dan door die Mantle, door die inleving. En die inleving zou je nooit hebben anders, da’s veel te abstract, theoretisch.”  (Leerkracht, secundair onderwijs)

Meer weten?

Mantle of the Expert, een handleiding voor beginners.

Geschikt voor lager én secundair onderwijs!

Voor kinderen geeft Mantle of the Expert zin en een doel aan hun leren. De kloof tussen het klaslokaal en de echte wereld wordt daarbij gedicht. Voor leerkrachten creëert het dan weer mogelijkheden om het curriculum te exploreren op een manier die het werk van de kinderen belangrijk, nodig en interessant maakt. Kortom, als je het curriculum betekenisvol, boeiend en doelgericht wil malen, is Mantle of the Expert een fantastische manier om te leren.

Mantle of the Expert, een handleiding voor beginners gidst de lezer doorheen het algemene opzet van de aanpak, de fundamenten, maar het belicht ook elk klein aspect ervan. Vanuit hun jarenlange ervaring geven de auteurs voorbeelden, delen ze anekdotes en verzekeren ze, ook aan wie net start met deze lesmethode, dat succes binnen handbereik ligt.

 

Het ABC van Mantle of the Expert, inspiratiegids voor elke dramadocent

In dit ABC breidt drama-expert Bob Selderslaghs de methode uit van leermiddel naar leerdoel. Dit boek is een ideale gereedschapskist vol drama- en speloefeningen, waar elke dramadocent meteen mee aan de slag kan!

  • Voor alle leeftijden
  • Focus op dramaspelen
  • Meteen inzetbaar in de praktijk