Probleemschets
Voor onze Vlaamse KMO’s (werknemers <250 VTE, jaaromzet <€50 miljoen) blijft winst maken uiteraard belangrijk, maar het is steeds minder het enige zaligmakende objectief. De wereld is geëvolueerd van een aandeelhouderseconomie naar een stakeholdereconomie, waar de mening en het oordeel van klanten, medewerkers en leveranciers ook van belang zijn. Zo blijkt uit recent onderzoek dat 40% van de Vlamingen duurzaamheid meeneemt in hun aankoopbeslissing, slechts 18% geeft aan dat helemaal niet te doen. Ook werknemers kijken naar de duurzaamheidsacties van de bedrijven waarvoor ze werken of van de bedrijven waarbij ze gaan solliciteren. Zo is voor 29% van de werkende Vlamingen de duurzaamheid van hun werkgever zo belangrijk dat ze er mogelijk van job door zouden veranderen. (Duurzaamheidsbarometer | Encon, z.d.)
Bedrijven zijn zich bewust van deze evolutie en nemen dat bewustzijn steeds meer mee in hun bedrijfsbeleid (mede omdat men moet voldoen aan bepaalde wettelijke richtlijnen). Maar het vertaalt zich zeker niet altijd in concrete duurzaamheidsactieplannen die écht impact hebben. Oorzaak is vaak een gebrek aan know-how, expertise en lange termijnvisie.
De uitdagingen van de duurzaamheidstransitie zijn groot voor de Vlaamse ondernemer, daar komt vandaag een veranderende economisch context bij, namelijk één van inflatie. Aanhoudende toeleveringsproblemen, hoge energie- en andere inputkosten, toenemende loonkosten en hogere rentes wijzen op een moeilijk economisch klimaat. Uit een onderzoek van VOKA (2022) bij 600 Vlaamse ondernemers blijkt ook dat de verwachting is dat die moeilijkheden nog lange tijd kunnen aanslepen. In 2017 gaf 58% van Belgische bedrijven (zowel KMO’s als grote bedrijven) al aan dat duurzaamheid ondergeschikt is aan andere prioriteiten (ING & Antwerp management school, 2018).
De hypothese stelt zich dus dat een groot deel van de KMO’s die het al moeilijk hadden bepaalde duurzaamheidsacties op te zetten, nu nog sterker andere doelstellingen vooropstellen door de uitdagende economische context vandaag. Terwijl net duurzame bedrijfsmodellen op lange termijn kunnen bijdragen aan de bedrijfsdoelstellingen. Het doel van dit onderzoek is dan ook te onderzoeken hoe Vlaamse KMO’s beter ondersteund kunnen worden in de duurzame transitie in onzekere economische tijden.
Centrale onderzoeksvraag
Wat zijn de drijfveren en knelpunten bij Vlaamse KMO’s voor de verduurzaming van hun bedrijfsbeleid tegen een achtergrond van inflatie?