Iedere brand begint klein en moet zo snel mogelijk worden geblust. Indien je over het geschikte blusmiddel beschikt en de juiste blustechniek onder de knie hebt, kan je een kleine (beginnende) brand meestal zelf blussen.
Een brand kan zich heel snel ontwikkelen: bij het begin van een brand heb je bij wijze van spreken een glas water nodig om te blussen, na 1 minuut een emmer, na 15 minuten een tankwagen en na 30 minuten is het te laat.
Type brand
Brandblussers zijn ontworpen om één of meerdere types van brand te kunnen blussen:
Klasse A: brand van vaste stoffen (droge brand genoemd)
hout, papier, stof…
verbranding met of zonder vlam maar steeds vorming van gloeiende bestanddelen
Klasse B: brand van vloeistoffen of gesmolten vaste stoffen
koolwaterstoffen, solventen, oliën, polystyreen
Klasse C: gasbranden
butaan, propaan, aardgas…
Klasse D: brand van metalen en bepaalde plastic materialen
magnesium, natrium…
Klasse F: vetten en oliën
frituurvet, plantaardige en dierlijke vetten
Enkele indelingen
1. Indeling volgens hun capaciteit
draagbare toestellen met lage capaciteit: In een wagen van maximum 3.500 kg is een brandblusapparaat van 1 kg verplicht. Een wagen tussen de 3.500 en 7.500 kg moet een auto brandblusser van 2 kg bevatten. Weegt de auto meer dan 7.500 kg, dan is een blusapparaat van 3 kg nodig.
draagbare toestellen met middelmatige capaciteit: 6kg en 9kg (poeder) of 5kg (CO2) in burelen en werkplaatsen
toestellen met grote capaciteit: blusser van 50kg op wielen
2. Indeling volgens blusmiddel
Het type brand dat kan gedoofd worden door de brandblusser is steeds duidelijk aangegeven op de blusser.
blusser met droog poeder: BC, ABC of D
blusser met CO2 : B en C alsook de branden met elektrische oorzaak + kleine vuilbakken en andere gesloten constructies (de blusstof verstikt zo de brand en levert geen extra schade)
blusser op basis van water
zuiver water en volle straal: enkel A
zuivere waternevel, water met toevoegstof of met schuim: A en B
schuimblusser: A en B. Een schuimblusser kan ook gebruikt worden bij het blussen van elektrische installaties, evenwel tot max 1000V en op minimum 1m afstand. Momenteel is er vanuit ecologische optiek een transitie bezig van fluorhoudende naar fluorvrije schuimblustoestellen.
3. Indeling volgens gebruik
blusser onmiddellijk klaar voor gebruik: met permanente druk
blusser die moet geactiveerd worden voor gebruik: met sparklet (persgas in een hulpreservoir dat wordt vrijgegeven door doorboring)
Jaarlijkse controle van de brandblusser
De jaarlijkse controle betreft:
de uiterste gebruiksdatum
de aanwezigheid van het loodje dat het toestel verzegelt en garandeert dat het nog nooit gebruikt werd
de druk: naald van de manometer in het groen (indien aanwezig)
vooral kijken naar uitwendige zaken (roest, blutsen, …)
1 minuut controle bij het passeren van een brandblusser; overloop nog eens hoe ermee te blussen (afstand, tijd, gevaren, …)
Tips bij het kopen van een brandblusser
Koop altijd blustoestellen die een BENOR en een ANPI goedkeuringslabel dragen. Ze zijn door de ANPI en APRAGAZ beproefd en voldoen aan de Belgische en Europese normen.
Beveilig je woning NIET met een afgedankt blustoestel uit je wagen. Dit bevat slechts één kilogram bluspoeder en de vervaldatum is verstreken. De blussers in de vorm van spray of spuitbussen, zoals je die vindt in grootwarenhuizen en doe-het-zelf-zaken, zijn evenmin geschikt
Koop een blustoestel dat je gemakkelijk kan dragen. Het kan tot 20kg wegen. Bij voorkeur schaf je een toestel aan gevuld met 6kg ABC poeder of 6l schuim (water en additieven) in een omgeving waar veel dames werken. Toestellen van 9kg en 12kg horen thuis in zware industriële omgeving.
Koop een toestel dat een hoge typevuurhaard heeft geblust; m.a.w. hoe hoger de getallen voor de A en de B (brandklassen) op het opschrift bovenaan de sticker op het toestel, hoe beter het blusmiddel en hoe efficiënter het toestel kan blussen.
Lees het etiket vooraf en informeer je over de werking van het toestel!! Leer het ook aan je gezinsleden.
Denk na over de nevenschade die een poedertoestel veroorzaak. Een schuimblusser geeft bv. minder nevenschade.
Tips bij het ophangen van een brandblusser
Hang minstens één toestel op een plaats die steeds bereikbaar is, ook bij brand. We denken hier in de eerste plaats aan uitgangen, nooduitgangen en doorgangen.
Hang het bij voorkeur aan de buitenkant van de toegangsdeur naar de keuken, de stookketel met stookolie, de garage.
Veranker de (bijgeleverde) ophangbeugel stevig in de muur. De beugel bevindt zich op een hoogte tussen 80cm en 1.10m van de grond
Gebruik van een brandblusser
Gezien de angst die enerzijds kan veroorzaakt worden door een beginnende brand en anderzijds door het gebruik van een brandblusser voor de eerste maal, is het belangrijk dat men zich op deze situatie kan voorbereiden door praktische oefeningen georganiseerd door de veiligheidsdienst of de brandafdeling van de firma.
Denk er aan dat de gebruiksduur van een brandblusser heel kort is (5 tot 60 seconden): het vuur moet bij de eerste keer gedoofd zijn!!
Hoe blussen we een beginnende brand?
grijp de brandblusser vast en herlees snel het etiket (gebruiksaanwijzing)
controleer of deze aangepast is aan het type van brand dat zich voordoet (A, B, C of D)
controleer de aanwezigheid van de verzegeling om te vermijden dat je de brand te lijf gaat met een lege brandblusser
trek - voor de blussers onder permanente druk - de borgpen uit die het bedieningsmechanisme blokkeert
voor de blussers met sparklet (CO2 drukpatroon):
neem de brandblusser met de linkerhand bij het handvat vast
maak met de rechterhand de slang los
neem deze slang in de linkerhand (die dus tegelijkertijd de blusser draagt en de flexibele slang vasthoudt); zo vermijd je heftig rondslingeren van de slang wanneer het toestel onder druk komt
het toestel dient schuin en weg van het aangezicht (+ dat van omstaanders) op druk gebracht te worden
activeer het toestel met de rechterhand
Nader het vuur zo dicht mogelijk en richt daarbij op de basis van de vlammen.
ga hierbij indien mogelijk stootsgewijs tewerk behalve bij vloeistofbranden (bij een CO2 blusser moet je ook bij een vaste stoffenbrand een continue straal hebben; je moet immers het CO2-gas goed laten verspreiden)
CO2: met vlotte polsbewegingen breng je het gas aan (ideale verspreiding)
poeder: vergelijk met het afschuimen van een pas getapte pint
schuim: een beetje spuiten en het schuim zijn werk laten doen
in geval van aanzienlijke rookontwikkeling, hurk je om dichterbij te gaan
respecteer de aanvalsafstand (zie figuren); bij een poederblusser geeft een afstand van 5m de grootste opbrengst (anders spuit je de vuurhaard ook uit elkaar)
vermijd voor vloeistofbranden (B) een te hoge druk om het vuur niet te verspreiden en het wegspatten van het brandende product te vermijden
probeer nooit een gaslek te blussen, maar draai de toevoerkraan dicht
wanneer je de brand bestrijdt, zorgen dan dat je steeds een mogelijke vluchtweg behoudt (bv. met je rug naar de deur toe)
wanneer het blusverhaal stopt, denk dan aan evacuatie; hierbij probeer je het compartiment te sluiten (ramen, deuren, …).
… en een branddeken?
Een branddeken zit opgevouwen in een ronde of rechthoekige houder die bij voorkeur een rode kleur heeft. Ze zijn vervaardigd uit een onbrandbare stof en zijn in verschillende formaten verkrijgbaar.
Tips bij het gebruik van een branddeken
Hang de houder met het branddeken in de keuken.
Hang hem op een gemakkelijk bereikbare plaats (zeker niet bij het fornuis).
Hang hem op een hoogte die afhankelijk is van je eigen grootte en van de afmetingen van het deken. Er moet ook nog voldoende ruimte vrij zijn om het deken uit de houder te trekken zonder dat het ergens blijft achter hangen.
Houd het branddeken bij de hand bij een barbecue of fonduemaaltijd.
Volgens de Europese norm EN 1869 moet je het blusdeken weggooien en vervangen nadat je het hebt gebruikt voor het blussen van een brand. In plaats van een branddeken kan je ook een vochtige, niet synthetische dweil gebruiken. Alleen blusdekens met de vermelding BS-EN1869 CERTIFIED zijn geschikt voor vet- en oliebranden (blusdekens die Apply to BS-EN1869, According to BS-EN1869 of Conform of comply to EN 1869 vermelden zijn hiervoor NIET geschikt).
… en water?
Dit mag dus enkel gebruikt worden voor vaste stof branden en dus GEEN B, C, D, elektrische of vette branden!!
Instructievideo's blusmiddelen
Blussen met water - Veiligheidsinstituut
Blussen met poeder - Veiligheidsinstituut
Blussen met CO2-poeder - Veiligheidsinstituut
Blussen met schuim - Veiligheidsinstituut
Blussen van een frietketelbrand - Veiligheidsinstituut
