Overslaan en naar de inhoud gaan

Spot op: Veilige fietshelmen

Bij het selecteren van een fietshelm is de beschermingsgraad meestal het kerncriterium. Indien zo’n veilige helm echter niet comfortabel zit, zullen we die daarom niet veel of graag willen dragen. Hieronder bekijken we wat ook naast deze beschermingsgraad nog van belang is.


Om te weten te komen hoe goed een helm bij impact beschermt, maakt men gebruik van een geavanceerde dummy die het menselijk hoofd nauwkeurig nabootst. Zo’n replica is uitgerust met sensoren die zowel lineaire als rotatiekrachten in drie dimensies kunnen vastleggen.
De testopstelling bestaat uit een aluminium pilaar en een betonnen onderstel. Hierop kunnen we zowel een horizontaal als een 45° gekanteld oppervlak monteren, waardoor zowel een loodrechte val als een val tegen een schuin object, zoals een stoeprand, kan worden gesimuleerd. Deze testinstallatie heeft een hoogte van 7 meter en is voorzien van een net aan de zijkant om de dummy op te vangen en de impact te dempen. De helmen die het beste uit zo’n test komen zijn natuurlijk de veiligste.

 

Vervanging na impact

Na een val of botsing waarbij de helm een zware klap heeft geïncasseerd, is het sowieso tijd om deze te vervangen. Zelfs als er aan de buitenkant geen zichtbare schade is, kan het schokabsorberende vermogen sterk verminderd zijn. Daarom is het ook sterk afgeraden om tweedehands helmen te kopen, aangezien je niet kunt achterhalen wat ze hebben doorstaan.

 

MIPS

Een nieuwe technologie voor fietshelmen is MIPS. Bij een helm met MIPS kan de binnenschaal van de helm een beetje draaien ten Een nieuwe technologie voor fietshelmen is MIPS (Multi-directional Impact Protection System). Bij een helm met MIPS kan de binnenschaal van de helm een beetje draaien ten opzichte van de buitenschaal. Daardoor zou de helm beter beschermen als je bijvoorbeeld glijdend op het wegdek terecht komt.

Ook al biedt de fietshelm zonder MIPS de minimaal verplichte bescherming, volgens het VIAS Institute is het altijd een goed idee om voor een MIPS-helm te kiezen als je budget dat toelaat. Meestal is het prijsverschil niet zo groot.

 

Markeringen

Een fietshelm moet een CE-markering hebben. Dit geeft aan dat een product volgens de fabrikant aan alle Europese normen voldoet in verband met veiligheid, gezondheid en milieubescherming. Ook de specifieke markeringen EN 1078 (voor volwassenen) en EN 1080 (voor kinderen) moeten aanwezig zijn. Zo weet je met zekerheid dat je helm ook effectief getest is op zijn veiligheid.

 

Fietshelmen voor kinderen

Het kinderhoofd is bijzonder kwetsbaar en vereist optimale bescherming. Een perfecte pasvorm is essentieel voor kinderhelmen. Laat je kind daarom verschillende modellen passen om te bepalen welke het meest comfortabel zit. Een helm die knelt, te los zit, of te zwaar is, zal een kind niet graag dragen en snel afzetten. Koop daarom geen fietshelmen voor kinderen online – de kans dat de helm om één van deze redenen niet voldoet is erg groot!

In tegenstelling tot helmen voor volwassenen - waar veiligheid boven uiterlijk wordt gesteld - is het bij kinderhelmen belangrijk dat ze er leuk en aantrekkelijk uitzien. Kinderen zijn eerder geneigd een helm op te zetten als ze deze mooi vinden. Hoe levendiger de kleuren en motieven, hoe aantrekkelijker. Reflecterende stickers kunnen worden toegevoegd voor een betere zichtbaarheid.

Voor fietshelmen voor jonge kinderen is er een aparte norm EN 1080. Bij helmen die aan deze norm voldoen schiet de kinband los als er een bepaalde kracht op komt. Dit om stikken te voorkomen bij het spelen met de helm.

 

Helmplicht voor speedpedelecs

Op een speedpedelec of snelle elektrische fiets kunnen veel hogere snelheden worden bereikt dan op een gewone elektrische fiets. Het is dan ook wettelijk verplicht om een helm te dragen op een speedpedelec. Een reguliere fietshelm voldoet hier echter niet. 

Je kunt kiezen tussen een bromfietshelm of een speciale speedbikehelm die voldoet aan de Europese veiligheidsnorm EN 1078 en extra bescherming biedt aan de slapen en het achterhoofd. Een goede pasvorm is ook hier van groot belang. Kies een helm in de juiste maat, met stevige riempjes en een verstelbare binnenring die aan je hoofdomtrek kan worden aangepast.
Speedbikehelmen met ingebouwde reflectoren en lampjes verbeteren je zichtbaarheid in het verkeer.
Een vizier kan handig zijn om stof, insecten en sterke wind uit je ogen te houden bij hoge snelheden. Dit is geen overbodige luxe.

Een specifieke Europese norm bestaat hier niet voor, maar wel een Nederlandse, de NTA 8776. Die norm houdt rekening met betere ventilatie, de aanwezigheid van een vizier en een betere schokbescherming.

 

Pasvorm en draagcomfort

Een helm moet tijdens een val of botsing stevig op het hoofd blijven zitten, anders is deze nutteloos. Een aantal verschillende modellen in de winkel passen is dus van groot belang.
Alle helmen zijn aanpasbaar aan de hoofdomtrek van de drager. Dit gebeurt meestal met een verstelbare riem aan de binnenkant, soms met verschuifbare elementen of een draaiknop. Helmen zijn beschikbaar in diverse maten, elk met een verstelbaar bereik van 4 tot 6 centimeter. Er zijn al helmen verkrijgbaar voor hoofdomtrekken vanaf 44 cm, geschikt voor baby's van ongeveer 8 maanden oud.
Tijdens zonnige dagen kan het onder een helm behoorlijk warm worden. Ventilatieopeningen bieden verlichting en koeling. Veel openingen in een helm betekenen niet noodzakelijk dat deze minder stevig is, zoals blijkt uit tests. Soms zijn deze openingen voorzien van gaas om insecten buiten te houden.

Tips tijdens het passen:
  • Een helm moet goed blijven zitten zonder dat het riempje vast zit. Zet de helm op je hoofd en beweeg je hoofd in alle richtingen. De helm moet dan op dezelfde plek blijven zitten. De meeste helmen zijn voorzien van een stelsysteem. Dus stel dat goed af bij het passen.
  • De helm moet comfortabel zitten zonder pijnlijke drukpunten. Duw hard op de helm en voel of de druk gelijkmatig over je schedel verdeeld wordt.
  • De helm staat goed op je hoofd als de voorkant net boven je wenkbrauwen komt.
  • De kinsluiting is goed afgesteld als je net twee vingers tussen riempje en kaak kunt steken.
  • Koop daarom een helm bij een zaak waar je veel helmen kunt passen, zodat je goed het verschil kunt voelen.

 

Extra parameters

  • Het gebruiksgemak van de kinsluiting. Kun je deze makkelijk los en vastmaken en makkelijk stellen? Zit de sluiting prettig onder je kaak? De sluiting moet echt onder de kaak langs en niet op de voorkant van de kin.
  • Het comfort van de sluiting. Valt deze mooi langs je oren? Check ook of de riempjes goed te combineren zijn met je (zonne)bril. Voor sportbrillen wordt geadviseerd deze met de pootjes over de riempjes op te zetten. Voor je gewone bril vind je het wellicht handiger om die onder de riempjes te dragen (anders moet de bril steeds af bij op- en afzetten van de helm).
  • Het gewicht. Hoe lichter een helm is, hoe minder je hem merkt tijdens het dragen. Een lichte fietshelm weegt minder dan 300 gram. Het gewicht staat op het label in de helm.
  • De klep. Een klep aan de voorkant is vooral bedoeld om bij het mountainbiken takjes uit je ogen te houden. Maar hij beschermt ook tegen de zon. Een zonneklep is handiger dan een donkere zonnebril omdat de klep alleen direct zonlicht tegenhoudt.
  • Gebruik met een helmmuts. Fiets je met een helm, dan kun je geen normale muts meer op. Er zijn speciale dunne mutsen te koop die je onder de helm kunt dragen. Check bij het kopen of de helm ook comfortabel zit bij gebruik van zo’n muts. 
  • Vizier op de helm. Bij hoge snelheid is het comfortabel en veilig om je ogen te beschermen tegen rijwind en insecten. Je kunt daarvoor een bril gebruiken. Maar een vizier op de helm is daarvoor ook handig. Meestal is het vizier met magneetjes los te maken zodat je kunt kiezen om het vizier wel of niet te gebruiken. Ook bij kou en regen biedt een vizier extra bescherming.
  • Netje. In de ventilatiegaten kunnen makkelijk insecten vast komen te zitten. Die kun je niet wegslaan. Een netje dat voorkomt dat stekende insecten in je haar komen is dan wel handig.
  • Gebruik met paardenstaart. Heb je lang haar, dan draag je die bij het sporten vaak in een paardenstaart. Om die netjes te kunnen dragen moet de helm een praktische uitsparing hebben waar je de staart makkelijk doorheen kunt halen.
  • Garantie en levensduur. Check hoe lang de helm meegaat volgens de fabrikant (dat is meestal zo’n 3 à 5 jaar). Daarnaast kun je kijken of je een gedeelte van het aankoopbedrag terugkrijgt na een valpartij. Na een val moet je de helm namelijk altijd vervangen, ook al is er geen zichtbare schade.

 

Fietshelm verplichten?

De aard van heel wat ongevallen leidt tot discussie over het al dan niet verplicht stellen van fietshelmen. 

Neurochirurgen benadrukken dat het dragen van fietshelmen aanzienlijk beschermt tegen schedel- en hersenletsels. Ze suggereren dat het verplichten van fietshelmen echter averechts kan werken en pleiten voor sensibilisering en verbeterde fietsinfrastructuur. 

De Fietsersbond deelt dit standpunt en benadrukt dat verplichting negatieve gezondheidseffecten kan hebben, zoals verminderde fietsactiviteit en meer gezondheidsproblemen. Er wordt voorgesteld (13/8/23) om tot een bepaalde leeftijd verplichte fietshelmen te overwegen om sociale druk te verminderen bij jongeren.

 

Bronnen

 

Verschijningsdatum: mei 2020, revisie september 2024

 

MEER WETEN?
STEL JE VRAAG AAN HET INFORMATIECENTRUM VAN HET VEILIGHEIDSINSTITUUT