Het jaar is 1994: meer dan 94 regeringen ondertekenen de Salamanca-overeenkomst waarin gesteld wordt dat inclusief onderwijs de norm moet zijn. Met enige vertraging bekrachtigen de Belgische regeringen in 2009 het VN-gedrag voor gelijke rechten van personen met een handicap door en begint het de weg naar een inclusief onderwijssysteem.
Enkele decreten en revoluties in het onderwijs later stelt de overheid in 2023 een onafhankelijke commissie ‘Inclusief onderwijs’ aan die zich zal buigen over de uitrol van een inclusief onderwijssysteem. AP-expert en onderzoekscoördinator Beno Schraepen maakt deel uit van deze commissie. Deze commissie levert in 2024 het advies op: ‘Evolutie naar scholen voor iedereen’.
Op vraag van Edunext, een organisatie met als doel om het Vlaamse onderwijs van binnenuit te transformeren, lichtte Beno dit advies toe op een onderwijscafé binnen hun leergemeenschap. Het resultaat? Een inspirerende poster als samenvatting die we graag met jullie delen.
Beno verduidelijkt: “'Evolutie naar scholen voor iedereen' beschrijft hoe geleidelijk en stapsgewijs het gesegregeerd onderwijssysteem (met scholen gewoon en buitengewoon onderwijs) kan evolueren naar een inclusief onderwijssysteem met scholen voor iedereen. Het vertrekpunt is dat inclusief onderwijs altijd vertrekt van kwaliteitsvol onderwijs voor elke leerling binnen een context die voldoende en nabije ondersteuning biedt. Kwaliteitsvol onderwijs voor alle leerlingen is inclusief onderwijs en omgekeerd.”
Acht krachtlijnen
De commissie tekent acht krijtlijnen uit:
- Inclusieve schoolcultuur en schoolorganisatie realiseren in elke school
- Evolueren van scholen voor gewoon en buitengewoon onderwijs naar scholen voor iedereen
- Voldoende, gepaste en nabije ondersteuning voorzien in elke school
- Professionaliseren van alle betrokken professionals in functie van inclusief onderwijs
- Structureel partnerschap uitbouwen tussen onderwijs en welzijn
- Bepalen van ondersteuningsnoden door middel van onafhankelijk en beleidsoverschreidend assessment
- Doeltreffende financiering voorzien voor alle scholen
- Realiseren van een inclusieve en toegankelijke infrastructuur in elke school
Elke krachtlijnen vereist verschillende acties doorheen de tijd door diverse actoren, en doen beroep niet enkel op het beleid, maar op de hele invloedssfeer.
Zowel scholen voor gewoon onderwijs als scholen voor buitengewoon onderwijs ontwikkelen gelijktijdig tot scholen voor iedereen, vanuit een inclusieve schoolcultuur en organisatie, een gedegen en duurzame professionalisering en nabije ondersteuning ingebed in een multidisciplinair team. De leerkracht maakt deel uit van dit multidisciplinair team. Dit team is collectief verantwoordelijk voor de organisatie van het onderwijs in de school.
En nu?
Het planmatig en doelgericht uitrollen van een inclusief onderwijssysteem is een belangrijk uitgangspunt voor de commissie Het advies geeft zo een blauwdruk met concrete doelstellingen (krachtlijnen) en acties in een tijdspad tot 2040. Dit tijdspad geeft weer hoe wordt toegewerkt naar het einddoel. Er wordt gewerkt in drie fases, over drie legislaturen, om overal in Vlaanderen scholen voor iedereen te realiseren: een voorbereidingsfase (2024-2029), een overgangsfase (2029-2034) en een implementatiefase (2034-2039). Voor elke periode wordt beschreven welke acties er genomen moeten worden.
Scholen krijgen de kans om zelf, op eigen tempo in samenwerking met partners en met de nodige coaching en multidisciplinaire ondersteuning, toe te werken naar de doelstelling om overal in Vlaanderen scholen voor iedereen te realiseren. - Beno Schraepen
Een inclusief onderwijssysteem garandeert dat elke leerling naar een school naar keuze kan gaan en er samen met leeftijdsgenoten leert en maximaal participeert aan de activiteiten. Als we erin slagen om een inclusief onderwijssysteem op te zetten waarbij alle leerlingen de juiste onderwijsaandacht krijgen, leggen we een breed fundament voor een inclusieve samenleving. Het feit dat alle kinderen, alle mensen, met alle verschillen en gelijkenissen die er zijn, gewaardeerd worden en op hun eigen manier deel uitmaken van en bijdragen aan de samenleving, wordt dan een vanzelfsprekendheid.
Download hieronder de poster of neem contact op met beno.schraepen@ap.be voor meer informatie en kennisdeling.
