Door Laura Herrewijn & Gert Vanthournout
Ons computerscherm fungeert meer en meer als een leeromgeving. Bij het woord leeromgeving mag je trouwens breed denken. Daaronder vallen niet enkel online cursussen of video tutorials, maar ook VR-omgevingen of zogenaamde games for learning. Als onderzoekers vragen we ons af hoe we het leerproces in zo’n leeromgeving zichtbaar kunnen maken en kunnen opvolgen. Het antwoord is dat technologie ook hierbij kan helpen.
Wij, trainers, hebben een zesde zintuig: we houden onze trainees in het oog op zoek naar signalen dat ze mee zijn. Enthousiaste reacties, gefronste blikken of kritische vragen geven ons deze boodschap. We merken zo ook snel op dat er iets niet goed zit met onze aanpak door bijvoorbeeld ogen die afdwalen naar de smartphone of naar buiten. Op dat moment kunnen we ingrijpen en een andere aanpak uitproberen. Maar dezelfde informatie oppikken wanneer trainees zich professionaliseren via een digitale leeromgeving? Dat is veel moeilijker, zeker wanneer ze alleen én op een andere locatie achter hun scherm zitten. Als lesgevers kunnen we vaak pas vaststellen wat onze trainees geleerd hebben nadat ze de volledige digitale leeromgeving hebben doorlopen. In het beste geval gebeurt dit snel na de training via bijvoorbeeld een afsluitende toets, maar soms krijgen we er pas echt zicht op op de werkvloer. En dan nog is het koffiedik kijken hoe onze digitale leeromgeving bepaalde leereffecten veroorzaakte (of net niet).
Digitale varianten van kijken en aanvoelen kunnen ons helpen om het leerproces in digitale omgevingen beter te begrijpen. Eye trackers registreren oogbewegingen en leiden daaruit af naar welk stukje van het scherm trainees kijken en voor hoe lang. Wanneer we de galvanische huidreactie (elektrische huidgeleiding) en de hartslag via een duimklem meten krijgen we een idee van hoe trainees een leeromgeving ervaren via hun stressreactie of hartslag of betrokkenheid bij onze trainees. Zo kunnen we niet enkel het leerproces van onze trainees volgen, maar ook een idee krijgen van waar het in onze leeromgeving al dan niet goed loopt. Net zoals in een fysieke training kunnen we op basis van deze gegevens onze leeromgeving gaan bijsturen.
Via het infrastructuurfonds van VLAIO kan het Onderzoekscentrum een Leven lang Leren en Innoveren een professionele eye tracker (Tobii Pro Fusion) en een meetapparaat voor galvanische huidreactie en hartslag (Shimmer 3 GSR+) aankopen. Bij de aankoop zit tevens de benodigde software om de data uit de eye tracker met de meting van de huidreactie en de hartslag te synchroniseren. Zo kunnen we nagaan hoe oogbewegingen en emotionele reacties met elkaar samenhangen.
OLLI zal de meetapparatuur in 2024 al inzetten in twee onderzoeksprojecten:
-
In het project Game based Learning and Development of Skills (GLaDoS) werken onderzoekers bij OLLI samen met collega onderzoekers uit de onderzoeksgroep van het departement Media, Design en IT. Het project wil een praktijkmodel voor game based learning ontwikkelen en testen. Dit model zal inventariseren hoe spelelementen tot bepaalde leereffecten leiden in games for learning (zoals Minecraft Education Edition, Space Chem, This War of Mine). We zullen dit model tevens in de praktijk testen. Het zal onder meer trainees monitoren via eye tracking en hun emotionele reacties opvangen terwijl ze deze zogenaamde games for learning spelen. Via de meetapparatuur kunnen we opvolgen met welke spelelementen trainees interageren en wat hun emotionele reacties zijn doorheen het spel.
-
In het project Toegankelijke en gebruiksvriendelijke feedbackdashboards voor de centrale toetsen in Vlaanderen ontwikkelen we feedbackdashboards voor de centrale toetsen die de Vlaamse overheid vanaf 2024 in het leerplichtonderwijs zal invoeren. Die feedbackdashboards moeten schoolleiders, leerkrachten, leerlingen en ouders een idee geven in hoeverre scholen, leerlingengroepen en leerlingen de eindtermen halen voor Nederlands en wiskunde. Op basis van de resultaten kunnen scholen inschatten waar ze hun curriculum nog kunnen verbeteren. Daarbij is het belangrijk dat gebruikers van de dashboards de informatie op de dashboards juist analyseren en interpreteren. We zullen eye tracking inzetten bij gebruikersonderzoek om te kijken welke onderdelen in de dashboards worden geraadpleegd bij vrij gebruik. We zullen ook gebruikers monitoren wanneer ze de dashboards inzetten bij het oplossen van specifieke opdrachten of vragen.
Op termijn wilen we nog verder gaan en ook de data van de eye tracker, de huidreacties en de hartslag zelf als onderwerp voor onderzoek nemen. We willen immers nagaan hoe we data uit deze meetapparatuur kunnen presenteren op een toegankelijke en gebruiksvriendelijke manier. Hoe toegankelijker de resultaten, hoe lager de drempel voor trainers en designers om deze te gebruiken bij het (her)ontwerpen van hun digitale leeromgevingen.
Eye tracking biedt dus een antwoord op boeiende onderzoeksvragen. Maar het kan ook uw organisatie helpen. Onze meetinstrumenten kunnen u ongetwijfeld iets leren over hoe trainees uw bestaande digitale leeromgevingen gebruiken. Vinden ze alle info terug? Welke toeters en bellen gebruiken ze wel of niet? Etc. Ze kunnen u ook helpen krachtigere leeromgevingen te ontwerpen die doorheen de tijd minder bijsturing nodig hebben. We ‘kijken’ graag met u mee (pun intended) via een project of contractonderzoek.
Hebt u interesse of wenst u een demonstratie? Neem gerust contact met ons op.
