Serge Vlerick, lector bij graduaatsopleiding Tolk Vlaamse Gebarentaal, vertaalt tijdens de persconferenties van de Nationale Veiligheidsraad alles live naar Vlaamse Gebarentaal. In een interview met Het Laatste Nieuws vertelt hij over de uitdagingen van dove tolken.
Informatie voor iedereen
Je kan het tegenwoordig niet meer wegdenken uit de persconferenties: het kleine kadertje rechtsonder met een doventolk. Maar een tiental jaar geleden was dit helemaal niet het geval. Lector Serge merkte als doof persoon dat je weinig toegang had tot informatie door het gebrek aan tolken en ondertitels. Toen ze hem vroegen om als dove tolk te vertalen voor de Nationale Veiligheidsraad stemde hij dan ook meteen toe. Serge: “Ik wilde maar al te graag mijn steentje bijdragen en ervoor zorgen dat deze belangrijke informatie voor iedereen toegankelijk is.”
Tolken op een persconferentie
Met eerdere vertaalopdrachten voor VRT en Ketnet is Serge niet aan zijn proefstuk toe. Toch blijft tolken op een persconferentie een uitdaging. Serge: “Bij de persconferenties van de Nationale Veiligheidsraad tolken we live wat de premier vertelt. Vooraf krijgen we wel al een summiere samenvatting van de inhoud, vooral de cijfers, maar dat is heel bondig en hooguit 15 minuten voor de start van de persconferentie. Het moeilijkste aan het tolken is het tempo van de spreker. De spreker bepaalt het tempo en wij moeten zorgen dat we kunnen volgen en zorgen dat wat we tolken goed verstaanbaar is voor de mensen thuis.”
Gebarentaal vs gesproken taal
Lector Serge leert gebarentaal aan de eerstejaarsstudenten bij AP, hierdoor kent hij als geen ander de verschillen tussen gesproken taal en gebarentaal. Serge: “Het grootste verschil is natuurlijk dat gebarentaal een visuele taal is en de grammatica compleet anders werkt. Voor bepaalde woorden heb je één gebaar. Neem bijvoorbeeld ‘appel’, maar voor andere woorden is dat er niet en moet je het met een reeks gebaren gaan uitleggen. Gaat het om een bekend persoon zoals een minister of acteur, dan wordt er gezocht naar een naamgebaar.”
(Lees verder onder video.)
Hoe zeg je nu eigenlijk AP Hogeschool in gebarentaal?
Wat met nieuwe woorden zoals ‘corona’
Ook nieuwe woorden moeten een gebaar krijgen en dat gebeurt vaker dan we denken. Serge: “Denk bijvoorbeeld aan ‘Instagram’. In dat geval gaan we vingerspelling gebruiken waarbij we het woord spellen of gaan we zoeken naar synoniemen waarvan er wel al een gebaar bestaat. Wat ook gebeurt, is dat we gaan kijken of er al een gebaar bestaat in het buitenland. In dat geval spreken we dan van een leengebaar. Het kan soms enkele maanden duren voor een nieuw woord ook echt een eigen gebaar krijgt. Bij personen gaat dat dan vaak om een uiterlijk kenmerk. Voor ‘corona’ hebben we ons gebaseerd op de afbeelding die gebruikt wordt. Een bol met stekels. Je maakt een vuist met je hand erop terwijl je een draaibeweging maakt. Als je dat gebaar veel gebruikt, gaan mensen er al snel de betekenis achter ontdekken. Dat werkt zoals in een gesproken taal. Ook dan hoor je wel eens een woord waarvan je de betekenis niet kent. Maar eens je het woord kent, zal je het ook niet meer vergeten.”
