“Duizend Spiegels”, een project van Erfgoedlab Antwerpen en de lerarenopleiding van AP Hogeschool, onderzoekt in welke mate meerstemmige erfgoed- en herinneringseducatie in de klas kan bijdragen tot dialoog over de betekenis en implicaties van burgerschap. Het onderzoek vertrekt vanuit de premisse dat historisch besef en erfgoedwijsheid fundamenteel zijn bij de ontwikkeling van jongeren tot actieve burgers.
Om te bepalen wie ze zijn richten mensen en groepen zich – al of niet bewust – tot het verleden. Legendes, mythologieën, gekoesterde collectieve herinneringen (‘herinneringsculturen’) dragen bij tot betekenis en trots. Maar in een superdiverse samenleving verandert het collectieve herinneren. Nieuwe groepen laten van zich horen en brengen vergeten geschiedenissen naar voren. Meer en meer eisen ze erkenning van hun identiteit en herinneringscultuur, en stellen ze een al te eenzijdige interpretatie van het verleden aan de kaak.
Scholen – voornamelijk in steden – vormen de voorhoede in deze demografische en culturele omslag. Klassen bestaan uit leerlingen afkomstig uit vele landen en met verschillenden bindingen: bindingen met het woonland, met het herkomstland, met familie en godsdienst, met eigen kaders van geschiedenissen, culturele codes en tradities, met een sociale klasse en een geografische context. Jongeren brengen hun eigen geschiedenis mee en hebben een andere, niet zelden kritische kijk op hoe de ‘verbeelde gemeenschap’ vorm krijgt in geschiedenislessen, in collecties van musea, in standbeelden in de straten, in tradities die worden gekoesterd en verhalen die worden verteld.
De manier waarop herinneringsculturen een plaats krijgen binnen de schoolloopbaan van leerlingen, heeft een belangrijke impact op in welke mate leerlingen zich verbonden weten met de school, met de leerinhouden die op school worden aangereikt en in welke mate ze zich verbonden voelen met de bredere samenleving. Maar hoe geef je in de praktijk plaats aan deze herinneringsculturen? Welke actoren hebben welke rol te vervullen? Op welke manier leg je linken tussen verschillende herinneringsculturen en referentiekaders? Welke competenties zijn er nodig om te kunnen omgaan met meerstemmigheid en conflict? Hoe voer je ‘moeilijke gesprekken’ en ga je om met fricties of zelfs polarisering?
Om op deze vragen te antwoorden onderzoeken we gedurende zes halve dagen samen met leerkrachten en onder begeleiding van experten uit verschillende vakdomeinen op welke manieren referentiekaders en herinneringsculturen positief benut kunnen worden in de context van klas en school. We bundelen bestaande tools, maar ontwikkelen ook nieuwe methodieken: schema’s en oefeningen waarmee leerkrachten jongeren kunnen vormen tot actieve en reflectieve burgers die begrijpen dat onze wereld een complex web is van connecties en onderlinge afhankelijkheden.