Probleemstelling
De bouwsector veroorzaakt veel afval in Vlaanderen, een toenemende trend door de regelgeving die renovatie stimuleert om energiedoelstellingen te behalen. Hoewel de sloop van gebouwen veel herbruikbare materialen oplevert, ontbreekt in de bouwsector vaak het bewustzijn hierrond. Daarboven is de organisatie van hergebruik een uitdaging door transport, opslag, en hogere kosten. Om over te schakelen naar een circulaire aanpak is tijdig plannen belangrijk, inclusief het vinden en transporteren van materialen. Een gestructureerde aanpak is nodig om reststromen te valoriseren en de materiaalvoetafdruk in de bouw te verkleinen.
Onderzoeksvraag
Hoe kunnen circulaire bouwmethodes in de residentiële bouwsector in Vlaanderen gestructureerd en geoptimaliseerd worden om de afvalstroom en materiaalafdruk te minimaliseren?
Het onderzoek zal zich richten op de grootschalige residentiële bouwsector, en specifiek in de sociale huisvesting. Bovendien wordt gefocust op constructieve materialen (en dus niet op afwerkingsmaterialen). In tweede instantie zal afgetoetst worden of de bevindingen uit het voorliggende onderzoek inzetbaar zijn in de particuliere residentiële bouwsector.
Deelvragen:
- Welke bewustwordingsstrategieën zijn effectief om aannemers, architecten en opdrachtgevers bewust te maken van de mogelijkheden en voordelen van het hergebruik van materialen?
- Hoe kan de logistiek van hergebruikte bouwmaterialen (inclusief transport, opslag en distributie) geoptimaliseerd worden om de implementatie van circulaire bouwmethodes te faciliteren?
- Wat zijn de economische implicaties van hergebruik van materialen in vergelijking met traditionele bouwmethodes, gezien de potentiële hogere initiële kosten door voorzichtige afbraak en complexere logistiek?
- Welke organisatorische en operationele uitdagingen ondervinden aannemers bij circulaire bouwprojecten en hoe kunnen deze worden aangepakt?
- Hoe kunnen renovatiekredieten en andere financiële stimuleringsmaatregelen van de overheid worden ingezet om hergebruik van bouwmaterialen te ondersteunen en te bevorderen?
- Op welke wijze kunnen ontwerpprocessen worden aangepast om de integratie van hergebruikte materialen al in een vroeg stadium te waarborgen?
Onderzoeksmethode
We voeren dit onderzoek via de Design Science Research-methode:
- We analyseren de problematiek en brengen de huidige drempels en belemmeringen om circulair te bouwen in kaart. We vergaren deze informatie via enquêtes, expertpanels en interviews met de betrokken stakeholders. Daarnaast voeren we ook een literatuurstudie uit inzake wetgeving en huidige bestaande rapporten en studies. Tenslotte voeren we ook een procesanalyse uit om de huidige processen rond reststromen in kaart te brengen.
- We ontwerpen en ontwikkelen verschillende instrumenten (zie output).
- We implementeren deze instrumenten in verschillende casestudies en scenario’s.
- We evalueren en optimaliseren of de bewustwording van de betrokken partijen werd verhoogd. Daarnaast voeren we ook een data-analyse van de materiaalstromen. Tenslotte zullen we cross-case-analyses doen om gemeenschappelijke factoren en variabelen te identificeren die bijdragen aan het succes of falen van hergebruik van materialen.
Verwachte resultaten
- Online toolbox voor architecten en aannemers met onder andere een procesmodel voor circulaire materiaalgebruik en richtlijnen voor materiaalhergebruik
- Website met materialenplatform met mogelijkheid om materialen aan te bieden en op te zoeken
- Online brochure met informatie rond circulair materiaalgebruik voor bouwheren
Meer weten? Neem contact op met circulairinnovatielab@ap.be.