Een evaluatie van het project Digibanken is uitermate relevant in het licht van de hardnekkige digitale kloof en de versnelde digitalisering van (sociale) dienstverlening sinds de coronacrisis. Het rapport Barometer Digitale Inclusie 2022 toont zeer duidelijk aan dat bijna één op twee Belgen tussen de 16 en 74 jaar kwetsbaar blijft voor digitale uitsluiting. Het algemene niveau van digitale vaardigheden lijkt nauwelijks te stijgen, terwijl de verwachtingen omtrent digitale vaardigheden vanuit dienstverleners en de bredere samenleving steeds groter worden.
Recente cijfers tonen wat dat betreft grote, hardnekkige verschillen in de bevolking die onder andere correleren met sociaaleconomische status, opleidingsniveau, gezinstype, buitenlandse herkomst en leeftijd. Dit vertaalt zich ook in grote verschillen wat betreft het gebruik van online essentiële diensten zoals e-bankieren, e-handel, e-administratie en e-gezondheid. Er is dan ook een directe link tussen digitale uitsluiting en een verhoogd risico op onderbescherming.
De drie doelstellingen van de Digibanken (1) toegang tot digitale technologie, (2) digitale vaardigheden versterken en (3) toegang tot essentiële diensten, sluiten nauw aan bij uitdagingen rond digitalisering van (sociale) dienstverlening. Gezien de urgentie van deze uitdagingen is het cruciaal om de effectiviteit, werkpunten, groeikansen en ondersteuningsnoden van deze groeiende praktijk goed in te schatten.
De theoriegestuurde evaluatiemethode om de impact en effectiviteit van de Digibanken te analyseren verruimt het effectiviteitsvraagstuk van ‘wat werkt?’ naar ‘wat werkt, voor wie, waarom en onder welke omstandigheden’.
Onderzoeksvragen
- Welke factoren (m.b.t. zowel het design van de ontwikkelde dienstverlening als de projectcontext en andere randvoorwaarden) zijn bepalend voor de effectiviteit van de lokale digibankprojecten m.b.t. het bereiken van verschillende doelgroepen en het behalen van de beoogde outcomes?
- Wat is de impact van de lokale digibankprojecten o.v.v. ‘digitale inclusie’ bij bereikte doelgroepen? Aanvullend op de vorige vraag zijn we geïnteresseerd in de impact van de digibankprojecten op de finale doelgroep m.b.t. ‘digitale inclusie’. Hierbij willen we focussen op de verandering bij de bereikte individuen of groepen op het vlak van hun bv. omgeving, motivatie, kennis, zelfredzaamheid of zelfeffectiviteit en het reëel gebruik van digitale technologie.
- Wat is de effectiviteit van de Vlaamse werking van Digibanken m.b.t. het ondersteunen en faciliteren van duurzame lokale partnerschapsvorming o.v.v. ‘digitale inclusie’? Deze vraag focust in hoofdzaak op de mate waarin en de manier waarop de aangeboden ondersteuning vanuit Departement Werk en Sociale Economie (cf. het voortraject, kennisuitwisseling, implementatietraject) heeft bijgedragen aan de vorming van functionerende lokale samenwerkingsverbanden.
Methodologie
- Literatuurstudie naar bepalende factoren voor effectiviteit van werking Digibanken;
- Secundaire data-analyse op bestaande data bij lokale digibankprojecten;
- Bijkomende bevraging van coördinatoren bestaande digibankprojecten;
- Focusgroepen met betrokken professionals in de bestaande digibankprojecten;
- Face-to-face enquêtes met de finale doelgroep;
- Criticical incident interviews.
Output
In de eindfase van het project zullen de resultaten publiek gemaakt worden en zal er een publiek slotmoment georganiseerd worden. De uitnodiging voor het slotmoment en de outputs, waarvan de gepaste vorm wordt bepaald in overleg met reeds betrokken stakeholders, zullen verspreid worden via het netwerk van de onderzoekers en de andere stakeholders zoals het project Digibanken, koepels van middenveldorganisaties en het Departement Werk en Sociale Economie.
Ons onderzoek brengt de diversiteit aan strategieën en praktijken uit het Digibankproject in beeld. Op basis van de ervaringen van coördinatoren, vrijwilligers, cliënten en medewerkers identificeren we de belangrijkste werkzame principes en randvoorwaarden voor het oprichten en aansturen van doeltreffende Digibanken. Deze inzichten worden gebundeld tot een gids met inspiratie en handvaten voor lopende en nieuwe Digibankenprojecten.