Probleemstelling
De B-stroom in Vlaanderen zag tussen 2016 en 2021 een toename van 14% in leerlingenaantallen, terwijl de totale leerlingenpopulatie slechts met 8% groeide. Dit gaat gepaard met een stijgend aantal leerlingen dat zonder getuigschrift het lager onderwijs verlaat, waardoor er een tekort aan beschikbare plaatsen in de B-stroomklassen ontstaat. Hierdoor komen leerlingen vaak terecht in studierichtingen die niet aansluiten bij hun interesses, wat hun motivatie negatief beïnvloedt. De B-stroom heeft een groter aandeel leerlingen met onderwijs kansarmoede-indicatoren en kent uitdagingen zoals leerproblemen en armoede. Deze leerlingen blijven vaker zitten of verlaten het onderwijs zonder diploma, en er is een tekort aan basisgeletterdheid in lezen en wiskunde.
Naast uitdagingen met de leerlingen, kampen scholen met moeilijkheden om leerkrachten te vinden voor deze klassen, vooral in stedelijke gebieden zoals Antwerpen. Jonge, onervaren leerkrachten werken vaker op scholen met veel kansarme leerlingen, en continuïteit in schoolbeleid is cruciaal voor het behoud van onderwijskwaliteit. Een sterk schoolteam is dan ook noodzakelijk. Collective Teacher Efficacy (CTE), het gedeelde geloof van leerkrachten dat zij het leren van leerlingen kunnen verbeteren, speelt een belangrijke rol. Onderzoek toont aan dat CTE de prestaties van leerkrachten en de leerresultaten van leerlingen significant verbetert.
Onderzoeksvraag
Op welke manieren kan een coachingstraject het handelen van leerkrachtenteams uit Arbeidsmarktfinaliteit en B-stroom versterken?
Deelvragen:
- Wat zijn randvoorwaarden voor (succesvolle) coaching?
- Hoe percipiëren leerkrachtenteams het verloop, effectiviteit en impact van het traject om hun professioneel handelen te versterken?
- Welke pedagogisch didactische kennis is een meerwaarde voor leerkrachtenteams in arbeidsmarktmarktfinaliteit en B-stroom en hoe kunnen teams zich hierin bekwamen?
Onderzoeksmethode
Dit onderzoek richt zich op drie casussen op verschillende scholen gedurende de eerste twee jaar (pilootfase). De deelnemende scholen kunnen in overleg een specifieke casus kiezen, zoals zelfsturend leren, ouderbetrokkenheid, of taalontwikkelend lesgeven. Het doel is om de samenhang en collectieve daadkracht binnen de scholen te versterken met betrekking tot een specifieke onderwijskundige uitdaging.
De trajecten worden stapsgewijs uitgevoerd volgens het educational design research-model, met overlappende fases:
- Analyse en exploratie – literatuurstudie, intakegesprekken, contextanalyse en formulering van doelstellingen.
- Ontwerp en ontwikkeling – strategische en gedetailleerde planning van interventies en implementatie.
- Evaluatie en reflectie – regelmatige evaluatie van de interventies en verdere verankering door het benoemen van vervolgstappen.
In het derde projectjaar (verankeringsfase) wordt een ‘light-versie’ van de piloottrajecten uitgevoerd op maximaal zes scholen.
Verwachte resultaten
Het project heeft als doel om negen sterkere leerkrachtenteams in de B-stroom/Arbeidsmarktfinaliteit te ontwikkelen. Het biedt randvoorwaarden voor coaching als inspiratie voor andere teams en peers, en omvat een coachingstraject in samenwerking met een onderwijsverstrekker in Antwerpen.
Met dit project willen we teams inspireren om zelfstandig aan school-specifieke problemen te werken. We dragen bij aan de kennisverspreiding over Collective Teacher Efficacy (CTE) binnen lerarenopleidingen.
Externe output omvat een congresartikel/presentatie en didactisch materiaal of handleidingen over pedagogisch-didactische thema’s.