Studenten op straat sturen
Wat zijn de noden en ervaringen van bewoners uit zogenaamde ‘achtergestelde stadsbuurten’ en hoe kunnen we studenten sociaal werk warm maken voor onderzoek? Deze twee, op het eerste gezicht heel verschillende vragen, komen samen in het Erasmus + project met de naam LOCUS. Het uitgangspunt is eenvoudig: we sturen eerstejaarsstudenten de straat op om gesprekken aan te knopen met meerderjarige bewoners van Antwerpen-Noord (vorig jaar) en Deurne-Noord (dit jaar). Nadien presenteren de studenten hun bevindingen aan bewoners, sociaal werkers en beleidsmakers uit de wijk. Dit gebeurt niet alleen in Antwerpen, terwijl onze studenten hier aan de slag gaan, doen collega sociaal werk studenten in Amsterdam, Madrid, Oslo en Tallinn een gelijkaardige oefening.
Natuurlijk zijn het niet zomaar gesprekjes over eender wat. In overleg met onze internationale partners en onze lokale veldwerkpartner SAAMO Antwerpen, maken we elk jaar een vragenlijst met open en gesloten vragen: “woon je hier graag?”, “Is dit een goede wijk om oud te worden?”, “wil je hier over vijf jaar nog wonen?”, “Stel dat je burgemeester was, wat zou je dan veranderen?”. De interviews worden op straat afgenomen. Dit jaar interviewden onze studenten meer dan 300 bewoners van de buurten Kronenburg, Ten Eekhove en Conforta in de wijk Deurne-Noord. Zo willen ze aandacht vestigen op stemmen van bewoners die minder gehoord worden wanneer er gesproken wordt over wat deze buurten nodig hebben.
Ik vind dat goed dat de studenten dat doen. Er wordt veel over onze buurt gezegd, we komen vaak negatief in de media, maar zij tonen ook het dagelijkse leven van de mensen en de goeie kanten. Ik vond de presentaties heel herkenbaar, ze hebben dat goed gedaan (Buurtbewoonster).
Al doende proberen we als hogeschool ook een bijdrage te leveren aan het werkveld. Het is belangrijk voor buurtwerkorganisaties om te weten wat er leeft en verandert in hun wijk. Meestal hebben buurtwerkers daar op basis van de gesprekken met hun bezoekers wel een goed idee van, maar het ontbreekt hen aan tijd en middelen om zelf onderzoek te doen. Het werk van de studenten biedt dan ook een welkome aanvulling en een gelegenheid om in gesprek te gaan over de buurt.
Het geeft ons extra onderbouwing voor ons buikgevoel. Als je dat kan staven met onderzoek, sta je toch wat sterker in gesprekken (Partner SAAMO Antwerpen).
Een onderzoekende houding ontwikkel je niet achter de schoolbanken
Met dit project willen we studenten op een uitdagende en relevante manier laten kennismaken met onderzoek. Meestal krijgen studenten eerst de theorie over onderzoek tijdens hoorcolleges: hoe moet je correct refereren, wat is het verschil tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek, wat maakt een onderzoek betrouwbaar of representatief enzovoort. Dit zijn belangrijke inzichten en vaardigheden, maar in de les blijft het vaak abstract. Met LOCUS willen we studenten laten voelen dat onderzoek spannend en leuk kan zijn. Door hen veel sneller het veld in te sturen kunnen ze dit aan den lijve ondervinden. Natuurlijk zal niet alles perfect zijn, maar door het gesprek aan te gaan over wat ze hebben gedaan, kan je abstracte begrippen concreet maken. Als blijkt dat studenten beduidend meer vrouwen dan mannen hebben geïnterviewd hebben we allicht te maken met een ‘selectiebias’ en kunnen we dat men hen bespreken. Of als ze alleen tijdens de werkuren op pad gaan en dan besluiten dat het een heel rustige buurt is waar vooral gepensioneerden worden, moeten we het hebben over ‘temporaliteit’ en het belang van verschillende observatiemomenten.
Ik vond het in het begin ongemakkelijk om mensen aan te spreken, maar eigenlijk is dat echt goed meegevallen. Ik had niet verwacht dat zoveel mensen tijd voor ons zouden vrijmaken, want het waren echt wel wat vragen. Het was leuk om te doen en zo leer je de buurt echt wel kennen (Student).
LOCUS gaat dus niet louter over ‘correct onderzoek’, maar evenzeer over het ontwikkelen van een ‘onderzoekende houding’ en spreekvaardigheden als toekomstig sociaal werker. Op donderdag 23 mei presenteerden onze studenten in cinema RIX hun bevindingen aan buurtbewoners en sociale professionals om vervolgens met elkaar in gesprek te gaan. Naast de onderzoeksresultaten presenteerden studenten ook hun visie over de noden, krachten en kansen van de buurt. Via filmpjes, audio-opnames, posters en verhalen toonden ze hun creativiteit en dat werd in dank afgenomen door het publiek.
Hoe verder?
Na de zomer start het derde en laatste jaar van het LOCUS project. Volgend jaar trekken onze eerstejaarsstudenten naar Antwerpen Kiel. In oktober trekken vijf studenten die dit jaar hebben deelgenomen naar Tallinn om er samen met twintig andere sociaal werk studenten onderzoek te doen naar de rol van sociaal werk organisaties rond leefbaarheid en stadsontwikkeling. In de toekomst willen we deze samenwerkingen en studentenopdracht verderzetten. Er valt veel te leren door de straat op te gaan en te luisteren naar bewoners.
